امير ساعدي داريان*- در ساعت 23.27 دقيقه روز چهارشنبه 29 آذر ماه سال 1396 زلزله اي با بزرگي 5.2 در مقياس ريشتر در سه کيلومتري ملارد رخ داد. عمق اين زلزله در هفت کيلومتري سطح زمين بوده و منشا اين زلزله گسل جنوب کرج بود.

اطراف تهران سه گسل مهم ري ، شمال تهران و مشاء وجود دارند. گسل ري پتانسيل ايجاد زلزله اي با حداکثر بزرگي 6.7 در مقياس ريشتر را دارد که در صورت فعال شدن اين گسل، در مناطق جنوبي شهر تهران زلزله اي به شدت 9 در مقياس مرکالي و در مناطق شمالي، زلزله اي به شدت بين 7 تا 8 در مقياس مرکالي احساس خواهد شد.

گسل شمال تهران پتانسيل ايجاد زلزله اي با حداکثر بزرگي 7.2 در مقياس ريشتر را دارد. در صورت فعال شدن اين گسل، در بخش شمالي شهر زلزله اي به شدت 9 در مقياس مرکالي و در بخش جنوبي آن زلزله اي به شدت 7 در مقياس مرکالي احساس خواهد شد.

گسل مشا نيز پانسيل ايجاد زلزله اي با حداکثر بزرگي 7.2 در مقياس ريشتر را دارد که تحت فعاليت اين گسل ، بخش عمده شهر تهران زلزله‌اي به شدت 7 در مقياس مرکالي را احساس خواهد کرد.

اين بدان معناست که در صورت فعال شدن گسل مشا 20 درصد، در صورت فعال شدن گسل شمال تهران 35 درصد و در صورت فعال شدن گسل ري 55 درصد شهر ويران خواهد شد. با توجه به موقعيت قرارگيري گسل جنوب کرج و گسل شمال تهران احتمال اثرگذاري زلزله ملارد بر روي گسل شمال تهران و فعال نمودن آن بسيار بسيار زياد است.

تاثير زلزله ملارد بر گسل‎هاي تهران/ قدرت تخريب گسل‎هاي تهران تا چه اندازه است؟
مهم‌ترين گسلهاي فعال تهران

بر اساس اطلاعات مرکز آمار ايران(????)، تعداد کل ساختمان هاي تهران حدود ??????? دستگاه است، که حدود نصف اين تعداد ساختمان هاي داراي اسکلت فولادي و يا بتني هستند و الباقي ساختمان بنايي و يا نيمه اسکلتي هستند.

مناطق 4 ، 16 و 20 داراي بيشترين تعداد ساختمان بدون اسکلت و بنايي هستند که بيشترين آسيب پذيري را در برابر زلزله دارند. احتمالا با بروز زلزله بالاتر از 7 ريشتر بيش از 60 درصد ساختمان هاي بدون اسکلت تخريب کامل خواهند شد.

در تهران مناطق 10،17 و 14 داراي بيشترين تراکم جمعيتي و مناطق 4 و 5 داراي بيشترين تعداد جمعيت هستند. بافت هاي فرسوده نيز حدود 6 درصد مساحت کل تهران را شامل مي شوند که عمدتا در مناطق 10 ، 12 و 17 هستند. اين مناطق نيز با بروز زلزله بيش از 7 ريشتر دچار تخريب بالاي 80 درصدي خواهند شد.

علاوه بر مشکلات موجود در ساختمان هاي قديمي و بدون اسکلت مشکل ديگر تهران ساختمان‎هاي بلند مرتبه‎اي است که در حريم گسل ساخته شده‎اند. حدود 900 ساختمان بلند مرتبه با ارتفاع بيش از ده طبقه در تهران ساخته شده است.

بيش از نيمي از اين ساختمان ها در مناطق 1،2،3و 22 در محدوده حريم اصلي گسل شمال تهران قرار دارند. اين ساختمان ها نيز مستعد خرابي در صورت بروز زلزله اي با بزرگاي 7 ريشتر و بالاتر هستند.

و نکته نهايي انکه به دليل عدم رعايت اصول شهرسازي از لحاظ عرض معابر ، شريان هاي حياتي ، تعداد و توزيع ايستگاه هاي امدادي و ساختمان هاي مديريت بحران و ... و همچنين ترافيک شديد به دليل ازدحام جمعيتي که قصد خروج از شهر را دارند، بازدهي عمليات امداد و نجات در شهر تهران بعد از وقوع زلزله بسيار کاهش ميابد.

لذا با عنايت به جميع موارد ذکر شده افزايش دقت و نظارت در صدور مجوز هاي ساخت و ساز و افزايش کيفيت و سطح ساخت و ساز (که البته نسبت به گذشته بسيار بهتر شده است) تنها راه حل مطمين براي مقابله با زلزله پيش رو در تهران خواهد بود. زلزله اي که قطع يقين رخ مي دهد و بر اساس علم احتمالات چند سالي هم به تاخير افتاده است و زلزله ملارد احتمال رخداد آن را بيشتر نيز نموده است.

*عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي تهران و فوق دکتري مهندسي عمران - سازه

لينک اين خبر در:
روزنامه رويداد 24