امير ساعدي‌داريان*- وزير خارجه آمريکا اعلام کرده رييس‌جمهور اين کشور «به طور فعالانه» در حال گفت‌وگو با اعضاي کنگره است تا توافق هسته‌اي را «اصلاح کند».دونالد ترامپ طي هفته جاري با دو ضرب‌الاجل مهم روبه‌رو است که تعيين مي‌کند ايالات متحده توافق هسته‌اي ايران را به طور يکجانبه ترک خواهد کرد يا به آن پايبند خواهد ماند.
اين در حالي است که معاون حقوقي و بين‌المللي وزير امور خارجه در کنفرانس امنيتي تهران با اشاره به اينکه در چند روز آينده بايد رييس‌جمهور آمريکا بار ديگر طبق برجام تعليق تحريم‌ها عليه ايران را تمديد کند و برخي از احتمال‌ها مبني بر اين است که اين کار توسط ترامپ انجام نشود، افزود: ممکن است در چند روز آينده آمريکا از برجام خارج شود و جامعه بين‌الملل بايد براي اين مرحله آمادگي داشته باشد.
عباس عراقچي در حالي به جامعه جهاني هشدار مي‌دهد منتظر عواقب تصميمات ترامپ باشند‌ که اروپا از هيچ تلاشي براي حفظ اين توافق کوتاهي نکرده است. اخيرا اتحاديه اروپا در بيانيه‌اي از محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران دعوت کرده تا روز پنجشنبه با سفر به بروکسل نشستي با همتايان فرانسوي، انگليسي و آلماني خود داشته باشد و راهکارهاي حفظ برجام در شرايط فعلي بررسي شود.
در اين نشست که يازدهم ژانويه برگزار خواهد شد، فدريکا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز حضور خواهد داشت تا اطمينان حاصل شود که اجراي برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام به طور کامل و مداوم انجام مي‌شود.
اتحاديه اروپا که نقش مهمي در نهايي شدن اين توافق در سال 2015 ميان ايران و شش قدرت جهان ايفا کرد، طي ماه‌هاي اخير بارها با قانونگذاران آمريکا لابي کرده تا مانع از خروج يکجانبه آمريکا از برجام شود و تا‌کنون ترامپ لايحه تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را هر بار در زمان مقرر امضا کرده است. روز جمعه هفته جاري نيز ضرب‌الاجل امضا يا عدم امضاي آن خواهد بود. اگر ترامپ اين قانون را امضا نکند، تحريم‌ها به طور خودکار بازمي‌گردند و اين به معناي نقض بندهاي برجام خواهد بود.
از سوي ديگر فردا ترامپ بايد بار ديگر پايبندي ايران به توافق هسته‌اي را تاييد کند و آن را به کنگره تحويل دهد‌ و آنچه جامعه جهاني را نگران کرده، موضع‌گيري‌هاي اخير وي در اين زمينه بوده است.
برخي کارشناسان معتقدند ترامپ که پس از اعتراضات اخير به هر نحوي سعي کرده حمايت خود را از ناآرامي‌هاي ايران ابراز کند، حال با تفکر تشديد همين حمايت دست به افزايش تحريم‌ها و اعلام عدم پايبندي ايران به توافق خواهد زد. و دقيقا همين اقدام مي‌تواند نابودکننده برجام باشد. از سوي ديگر اين احتمال نيز مي‌رود که طرف‌هاي مخالف توافق هسته‌اي ايران به رييس‌جمهور‌ آمريکا براي عدم تاييد توافق فشار وارد کرده و از بازگشت ثروت‌هاي مصادره‌شده ايران به اين کشور جلوگيري کنند.
با اين حال به گفته رکس تيلرسون، وزير خارجه آمريکا، ترامپ هنوز تصميمي در مورد اين ضرب‌الاجل‌ها نگرفته و دو گزينه «اصلاح» يا «لغو» توافق را بررسي مي‌کند؛ دو گزينه‌اي که به طور قاطعانه از سوي ايران رد شده‌اند. تهران همواره تاکيد کرده به توافق هسته‌اي پايبند است اما هيچ‌گونه تغيير يا اصلاح در آن را نخواهد پذيرفت؛ نکته‌اي که مي‌تواند در درازمدت ترامپ را به خروج از برجام ترغيب کند و همين اقدام مي‌تواند براي پايان اجماع بين‌المللي عليه ايران کافي باشد.
* عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي

لينک اين خبر در:
روزنامه جهان صنعت